ทำความรู้จักกับ รังสี (radiation)
รังสี (radiation) คือ พลังงานที่แผ่มาจากแหล่งหนึ่งไปยังอีกแหล่งหนึ่งซึ่งอาจสามารถทะลุผ่านวัตถุชนิดต่างๆได้ โดยเดินทางผ่านบรรยากาศ แบ่งได้เป็นสองประเภท คือ
- รังสีไม่ก่อประจุ (non-ionizing radiation) รังสีชนิดนี้เป็นรังสีที่มีพลังงานต่ำ อยู่ในช่วงต่ำของแถบคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า (electromagnetic spectrum) เช่น แสงอาทิตย์ แสงอินฟราเรด คลื่นไมโครเวฟ และคลื่นวิทยุ เป็นต้น
- รังสีก่อประจุ (ionizing radiation) รังสีชนิดนี้เกิดจากอะตอมหรือธาตุที่ไม่เสถียร ซึ่งเรียกว่า ธาตุกัมมันตรังสี (radioactive element) เช่น ยูเรเนียม และทอเรียมที่ใช้เป็นเชื้อเพลิงในการทำปฏิกิริยานิวเคลียร์
อะตอมที่ไม่เสถียรเหล่านี้จะมีพลังงานหรือมวลสารจำนวนมาก ดังนั้นการที่อะตอมจะเสถียรขึ้นได้นั้น พวกมันจะต้องปลดปล่อยรังสีซึ่งเป็นพลังงานหรือมวลสารที่มีมากเกินไปออกมา การแผ่รังสีได้เองอย่างต่อเนื่องของธาตุกัมมันตรังสีนี้ เรียกว่า กัมมันตภาพรังสี (radioactivity) โดยรังสีที่อะตอมหรือธาตุที่ไม่เสถียรปลดปล่อยออกมาเป็นรังสีก่อประจุที่มักพบได้ 4 ชนิดหลักดังนี้
- รังสีแอลฟา เป็นสารหนักและเคลื่อนไหวในระยะสั้น เป็นรังสีที่ไม่สามารถเจาะทะลุผิวหนังมนุษย์หรือเสื้อผ้าได้ สารที่ปล่อยรังสีแอลฟาเป็นอันตรายได้ถ้าสูดดม กลืน หรือซึมซับผ่านแผลเปิด ตัวอย่างสารที่ปล่อยรังสีแอลฟา เช่น เรเดียม เรดอน ยูเรเนียม และ ธอเรียม
- รังสีเบต้า เป็นสารเบาและเคลื่อนไหวในระยะสั้น สามารถทะลุทะลวงปานกลาง ทะลุผิวหนังมนุษย์ได้ถึงชั้นที่ผลิตเซลล์ใหม่ ตัวอย่างเช่น สตรอนเทียม-90 คาร์บอน-14 ทรีเทียม และซัลเฟอร์-35
- รังสีแกมมาและรังสีเอ็กซ์ เป็นรังสีคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้าที่มีพลังทะลุทะลวงสูง สามารถแผ่กระจายทางอากาศได้หลายเมตร ผ่านผิวหนังได้หลายนิ้ว และทะลุทะลวงวัตถุส่วนใหญ่ รังสีแกมมาและรังสีเอ็กซ์มักจะแผ่รวมกับรังสีแอลฟาและรังสีเบต้าในช่วงที่เกิดการย่อยสลายของสารกัมมันตรังสี ตัวอย่างสารแกมมา เช่น ไอโอดีน-131 ซีเซียม-173 โคบอลท์-60 และเรเดียม-226
รังสีวัดได้อย่างไร ?
การวัดค่ารังสีเพื่อควบคุมหรือประเมินความอันตรายเป็นเรื่องที่ซับซ้อน จึงมีหน่วยที่ใช้วัดหลายหน่วยด้วยกันขึ้นอยู่กับวัตถุประสงค์ที่ต้องการวัด หากต้องการวัดปริมาณรังสีที่แผ่ออกมา จะวัดโดยใช้หน่วยเดิมทีเรียกว่า คูรี (Ci) หรือหน่วยสากลเรียกว่า เบคเคอเรล (Bq)
หากต้องการวัดปริมาณรังสีที่คนได้รับหรือที่ดูดซับโดยเนื้อเยื่อของร่างกาย จะวัดโดยใช้หน่วยเดิมที่เรียกว่า แรด (Rad: Roentgen absorbed dose) หรือหน่วยสากลเรียกว่า เกรย์ (Gr: Gray)
หากต้องการวัดความเสี่ยงต่อสุขภาพจากรังสี หรือที่เรียกว่า ‘รังสีสมมูล’ จะวัดใช้หน่วยเดิมทีเรียกว่า เรม (Rem: Roentgen equivalent in man) หรือหน่วยสากลเรียกว่า ซีเวิร์ต (Sv: Sievert)
โดยทั้งหมดทั้งมวลนี้ สามารถวัดได้จาก เครื่องมือตรวจรังสี แน่นอนว่าเครื่องมือตรวจรังสีนั้นมีการใช้งานที่ง่าย สะดวก แถมเครื่องมือตรวจรังสียังสามารถรู้ผลได้รวดเร็วเรียลไทม์อีกด้วย หากท่านใดสนใจอยากมีเครื่องมือตรวจรังสีไว้สักเครื่อง ผู้เขียนขอแนะนำ ตัวแทนจำหน่ายเครื่องมือวัด PICO สินค้าได้คุณภาพ ราคาไม่แพง สำหรับวันนี้ผู้เขียนขอลาไปก่อน สวัสดี